Co to jest synestezja?

Synestezja to wyjątkowe zaburzenie neurologiczne, które sprawia, że mózg myli dwa lub więcej różnych rodzajów bodźców. Istnieje wiele przykładów synestezji, a każdy z nich łączy w sobie aspekty dwóch lub więcej zmysłów. Na przykład ktoś może słyszeć kolor czerwony lub dotykać dźwięku syreny.

Stan ten jest niezwykle rzadki; szacuje się, że tylko dwa do czterech procent ludzi ma synestezję. Jednak u wielu znanych muzyków i artystów stwierdzono pewną formę synestezji. Synestezja słuchowa i wzrokowa należą do najczęściej spotykanych form.

Różne rodzaje synestezji

Jak wspomniano powyżej, synestezja może występować na kilka różnych sposobów. Do najczęstszych rodzajów synestezji należą:
  • Synestezja graficzno-kolorystyczna
  • Synestezja słuchowo-taktylna
  • Chromestezja lub synestezja dźwiękowo-kolorowa
  • Synestezja leksykalno-gustowa
  • Synestezja lustrzano-dotykowa

Osoby, które doświadczają synestezji graficzno-kolorystycznej, kojarzą różne kolory z dniami tygodnia. Na przykład poniedziałki mogą wydawać się niebieskie, a soboty żywe, żółte.
Synestezja słuchowo-taktylna występuje wtedy, gdy osoba doświadcza fizycznych wrażeń, słysząc pewne dźwięki. Z kolei w przypadku synestezji dźwiękowo-kolorowej określone dźwięki kojarzą się z określonymi kolorami, a czasem nawet przypominają poruszające się kształty.

Synestezja leksykalno-gustacyjna to sytuacja, w której osoba doświadcza różnych smaków w odpowiedzi na określone słowa. Osoba ta może albo sama wypowiedzieć to słowo, albo usłyszeć je od innej osoby.
Wreszcie, synestezja lustrzano-dotykowa jest wyjątkowa, bo dotyczy innej osoby. Osoba z tą formą synestezji czuje to, co widzi, że czuje ktoś inny. Na przykład może odczuwać ból, gdy ktoś w jej pobliżu jest ranny.

Oczywiście to tylko kilka z wielu rodzajów synestezji, które zostały zarejestrowane. Istnieje wiele innych, rzadszych odmian, z których każda ma swoje własne objawy i przyczyny. 

Przyczyny synestezji

Dokładne przyczyny synestezji nie są obecnie znane, choć lekarze mają kilka teorii. Większość uważa, że osoby z synestezją po prostu się takie rodzą, a różne ścieżki neuronalne w mózgu wzmacniają się z czasem. W miarę jak dana osoba przyzwyczaja się do wrażeń, których doświadcza z powodu synestezji, te ścieżki neuronalne kontynuują te same dziwaczne procesy.

Istnieją też pewne dowody na to, że synestezja może być dziedziczna. Wykazano, że synestezja jest przekazywana poprzez drzewa genealogiczne; jeśli ktoś w twojej rodzinie ma synestezję, to ty też możesz ją mieć. Najbardziej prawdopodobne jest, że odziedziczysz ją po ojcu, który ma synestezję.

Symptomy synestezji

Objawy synestezji zależą od tego, jaki dokładnie typ synestezji ma dana osoba. Jest jednak kilka stałych cech, na które możesz zwrócić uwagę w każdym przypadku synestezji.

Po pierwsze, synestezji nie da się kontrolować; zmysły, których doświadczasz, pojawiają się jednocześnie i nie da się ich zatrzymać. Wynika to ze specyficznego okablowania twoich ścieżek neuronalnych. W proces ten nie jest zaangażowany żaden wysiłek, on po prostu dzieje się naturalnie.
Synestezja często pojawia się w dzieciństwie, ale może też rozwinąć się w późniejszym okresie życia. Kiedy już się pojawi, efekty synestezji są sztywne i niezmienne. Na przykład dźwięk pianina zawsze będzie smakował jak wiśnie, a bęben jak ocet.

Wreszcie efekty synestezji rzadko pojawiają się gdziekolwiek indziej niż w umyśle. Rzadko zdarza się, że rzeczywiście widzisz kolory, kiedy słyszysz muzykę lub coś podobnego; to raczej ścieżki neuronalne wyzwalają myśl, że widzisz rzeczy i łączysz je ze sobą.

Szczegółowe spojrzenie na synestezję słuchową

Synestezja słuchowa jest prawdopodobnie jedną z najbardziej znanych i najczęściej występujących form synestezji. Wielu znanych artystów i muzyków, takich jak Billie Eilish czy nawet Kanye West, jest znanych z tego, że mają synestezję słuchową. Uważa się, że doświadczanie synestezji wpłynęło na ich karierę muzyczną, a nawet jej pomogło.

Chromestezja, forma synestezji słuchowej, która przekłada dźwięki na kolory, miała wpływ na wielu wielkich artystów. Wassily Kandinsky jest dobrze znany ze swoich "muzycznych obrazów", czyli obrazów, które były inspirowane, gdy słuchał różnych piosenek. Choć sam nie miał chromestezji, jego obrazy wywołują te same uczucia, których mogą doświadczać osoby z synestezją.

Chromestezja nie jest jedyną formą synestezji słuchowej. W fascynującej sytuacji odkryto nową formę synestezji słuchowej, którą naukowcy nazywają vEAR; jest to sytuacja, w której umysł wywołuje wrażenia słuchowe podczas oglądania niemych filmów, takich jak gif. Jest to rzadkie zjawisko i nie przeprowadzono jeszcze wielu badań na jego temat, ale dalsze badania nad vEAR trwają.

Wreszcie mizofonia jest niezrozumiałą i rzadką formą synestezji słuchowej, która wywołuje reakcje wściekłości w odpowiedzi na stymulację słuchową. Dźwięk żucia, klikania długopisem, nucenia czy gwizdania może wywołać złość u osoby z mizofonią. Reakcje te mogą być od łagodnych do poważnych, w zależności od osoby.

Inny sposób na przeżywanie życia

Przy niezaprzeczalnej złożoności ludzkiego umysłu nie powinno dziwić, że czasami mózg myli swoje połączenia. Te dziwne ścieżki neurologiczne powodują, że dana osoba doświadcza synestezji, z których każda ma swoje własne dziwactwa i cechy. Choć jasne jest, że naukowcy mają jeszcze długą drogę do przebycia w badaniach nad synestezją, to, co wiemy teraz, jest z pewnością niezwykłe!

Czy doświadczasz synestezji słuchowej lub innych zaburzeń słuchu? Czy chcesz zbadać swój słuch, by sprawdzić, czy Twoje uszy są w dobrym stanie?​

Jesteśmy tu, by pomóc. Skontaktuj się z nami, jeśli masz jakiekolwiek pytania lub wątpliwości dotyczące naszych usług i kontynuuj czytanie naszego bloga, aby uzyskać więcej fascynujących informacji już dziś!​
Informacje zawarte w tym artykule służą wyłącznie celom edukacyjnym i informacyjnym. Nie powinieneś używać tych informacji jako substytutu ani zastępstwa profesjonalnej porady medycznej. Jeśli masz jakiekolwiek pytania dotyczące swojego zdrowia, zawsze powinieneś skonsultować się z lekarzem lub innym specjalistą.