W jaki sposób płyn dostaje się do ucha?

Za każdym razem, gdy dopada nas przeziębienie lub infekcja zatok, nasz nos staje się zatkany z powodu płynu produkowanego przez ciało, które próbuje poradzić sobie z najeźdźcą. Nasze ciało produkuje śluzowatą wydzielinę w nosie, aby wypłukać patogen. Wyściółka ucha środkowego działa podobnie do wyściółki nosa w tym sensie, że kiedy patogen powoduje infekcję w przewodzie słuchowym, wytwarza on wydzielinę, która ma wypłukać patogeny. 
Jeśli wszystko idzie dobrze i infekcja ustępuje, płyn jest odprowadzany przez rurkę eustachiusza do tylnej części nosa. Płyn nie będzie jednak odpływał, jeśli rurka eustachiusza jest spuchnięta lub nie działa prawidłowo; zamiast tego utknie w jamie ucha środkowego. 

Zapalenie ucha środkowego (otitis media)

W literaturze medycznej płyn w uchu środkowym określany jest jako surowicze zapalenie ucha środkowego. Jedną z najczęstszych przyczyn tego stanu jest infekcja ucha środkowego. Jeśli kiedykolwiek wcześniej miałeś zapalenie ucha środkowego, prawdopodobnie doświadczyłeś silnego bólu ucha i prawdopodobnie płynu w uchu wypełnionego ropą. 

W większości przypadków objawy zapalenia ucha środkowego (otitis media) rozwijają się szybko i ustępują w ciągu kilku dni. Kiedy infekcja trwa krótko, nazywana jest ostrym zapaleniem ucha środkowego. Podstawowe objawy tego stanu to gorączka, ból ucha, uczucie braku energii i lekka utrata słuchu.

W cięższych przypadkach może dojść do pęknięcia błony bębenkowej (perforacji błony bębenkowej). Perforacja błony bębenkowej to otwór lub rozdarcie w cienkiej tkance, która oddziela przewód słuchowy od ucha środkowego. Kiedy w błonie bębenkowej zrobi się dziura, z ucha może wypływać ropa. 

Jak lekarze diagnozują płyn w uchu?

Najlepszym sposobem na zdiagnozowanie płynu w uchu jest zbadanie ucha za pomocą otoskopu. Jest to bardzo prosta procedura, która polega na odciągnięciu ucha do tyłu i włożeniu końcówki otoskopu do ucha. Za pomocą otoskopu lekarz może zobaczyć błonę bębenkową (membranę tympaniczną). Niestety, nie jest łatwo stwierdzić, czy za błoną bębenkową znajduje się płyn i często jedyną rzeczą wskazującą na obecność płynu w uchu może być lekkie wciągnięcie błony bębenkowej lub lekkie przebarwienie. 

Innym testem, który lekarze mogą wykorzystać do wykrycia obecności płynu w uchu jest tympanometria. Aby to badanie było skuteczne, musisz pozostać nieruchomo podczas badania, powstrzymać się od mówienia lub połykania, jeśli to możliwe. 

Czy antybiotyki są konieczne w leczeniu zapalenia ucha środkowego?

Jeśli Twój lekarz podejrzewa, że przyczyną Twojego stanu są bakterie, może przepisać Ci antybiotyk. Pamiętaj, że antybiotyki nie powinny być przepisywane rutynowo w leczeniu zapalenia ucha środkowego, ponieważ ich nadużywanie może prowadzić do antybiotykooporności. Mimo to, lekarz może je przepisać, jeśli objawy trwają dłużej niż kilka dni lub są bardzo ciężkie. 

Jeśli Twój lekarz przepisze Ci antybiotyk, pamiętaj, by ukończyć cały kurs. Niektóre antybiotyki potrzebują więcej czasu, aby zadziałać, a zbyt wczesne przerwanie leczenia może spowodować nieskuteczność terapii i przyczynić się do rozwoju bakterii odpornych na antybiotyki. Dobra wiadomość jest taka, że płyn zazwyczaj odpływa, kiedy antybiotyk zaczyna działać, a bakterie giną. Niestety, czasami płyn może pozostać uwięziony w przewodzie słuchowym nawet po tym, jak infekcja ustąpi, a ból i dyskomfort ustąpią.

Czy płyn może samoistnie wypłynąć?

Im dłużej płyn pozostaje uwięziony w uchu środkowym, tym bardziej z czasem staje się gęstszy. Podczas gdy rzadki płyn może powodować jedynie niewielki ubytek słuchu lub przytłumienie słuchu, gęsty płyn może powodować umiarkowany ubytek słuchu. Niestety, nasze szanse na odprowadzenie płynu przez rurkę eustachiusza są znacznie większe, kiedy płyn jest rzadki. 

Naturalny drenaż ucha staje się jednak praktycznie niemożliwy, kiedy płyn gęstnieje, co prowadzi do rozwoju "ucha kleistego", czyli sytuacji, w której ucho środkowe wypełnia się płynem o konsystencji kleju. 

Co powinienem zrobić, jeśli płyn z ucha utknął w przewodzie słuchowym?

Nieprawidłowy drenaż pojawia się zazwyczaj dlatego, że rurka eustachiusza staje się obrzęknięta i zamknięta. Aby pomóc w usunięciu płynu z ucha, Twój lekarz prawdopodobnie zaleci Ci różne leki przeciwzapalne dostępne bez recepty lub na receptę. Jeśli jednak te leki nie rozwiążą problemu, konieczne może być chirurgiczne odprowadzenie płynu. 

Twój lekarz wykona zabieg myringotomii, polegający na zrobieniu małego otworu w błonie bębenkowej. Choć zabieg ten brzmi dość inwazyjnie, może być przeprowadzony u dorosłych w warunkach ambulatoryjnych, tzn. w gabinecie, stosunkowo bezboleśnie, z zastosowaniem miejscowego znieczulenia. 

Małe dzieci natomiast zazwyczaj wymagają uspokojenia i dlatego zabieg musi odbyć się na sali operacyjnej. 

Dlaczego płyn w uchu środkowym nie może być pozostawiony w spokoju?

Wiele osób zastanawia się, dlaczego nie możemy po prostu zostawić płynu w uchu środkowym w spokoju. Powodem tego jest fakt, że trzy kosteczki słuchowe (oseski) znajdujące się wewnątrz ucha środkowego zostały stworzone do życia w środowisku wypełnionym powietrzem. Kiedy błona bębenkowa wibruje od drgań dźwięku, wibrują również kosteczki słuchowe. W płynie kosteczki słuchowe nie mogą wibrować prawidłowo, co prowadzi do ubytku słuchu. 
Podsumowując, im dłużej płyn pozostaje w uchu środkowym, tym trudniej jest mu samodzielnie się z niego wydostać, co prowadzi do dalszego ubytku słuchu. Szczególnie w przypadku małych dzieci wielomiesięczny ubytek słuchu może zaburzać rozwój mowy, równowagę, a nawet zachowanie. Co więcej, płyn w uchu środkowym zalegający w przewodzie słuchowym może trwale uszkodzić kosteczki słuchowe. 

Jakie inne przyczyny mogą stać za zatkanymi uszami?

Uszkodzenie uszu
Nadmierna ilość woskowiny może sprawić, że Twoje uszy będą się czuły zatkane. Jeśli myślisz, że masz zatkane uszy, możesz spróbować kropli dostępnych bez recepty. Jeśli jednak woskowina utknęła głęboko w przewodzie słuchowym i nie wychodzi w ciągu kilku dni, zwróć się o pomoc do lekarza. Nie próbuj też usuwać woskowiny za pomocą patyczka do uszu. Kiedy włożysz wacik do ucha, możesz wepchnąć woskowinę jeszcze głębiej do kanału słuchowego.
Dysfunkcja trąbki Eustachiusza
Trąbka Eustachiusza łączy ucho środkowe z tylną ścianą gardła. Kiedy przewód ten nie funkcjonuje tak, jak powinien, nie otwiera się i nie zamyka prawidłowo, co skutkuje uczuciem zatkania. Jeśli przewód Eustachiusza jest zablokowany z powodu obrzęku lub płynu, nie jest w stanie wyrównać ciśnienia między uchem środkowym a zewnętrzną atmosferą. 

Doświadczenie zatkanych uszu w samolocie jest doskonałym przykładem problemów z wyrównaniem ciśnienia. Wirusy oddechowe, infekcje zatok, a nawet alergie mogą powodować tę kłopotliwą dysfunkcję. Zatkane uszy zwykle reagują na leki dostępne bez recepty, ponieważ wiele z nich może pomóc w zmniejszeniu gromadzenia się płynu i obrzęku.
COVID-19
Infekcje górnych dróg oddechowych, takie jak COVID-19, często prowadzą do gromadzenia się płynu w uszach. Jeśli podejrzewasz, że mogłeś zarazić się wirusem COVID-19, poddaj się badaniom, aby to wykluczyć. 
Ubytek słuchu
Niektórzy ludzie cierpiący na ubytek słuchu mają wrażenie, że ich uszy są zatkane. Jeśli doświadczasz ubytku słuchu bez wyraźnej przyczyny, najlepiej jest wykonać badanie słuchu u doświadczonego audiologa. 

Nie zwlekaj z szukaniem pomocy u protetyka słuchu, ponieważ u podstaw Twojego niewyjaśnionego ubytku słuchu może leżeć wiele przyczyn. Niezależnie od tego, czy jest to ubytek słuchu związany z wiekiem, czy spowodowany hałasem, czy też jakieś zaburzenie, niezwykle ważne jest, by uzyskać właściwą diagnozę.

Podsumowując, za każdym razem, gdy doświadczasz płynu w uchu, pamiętaj, by szukać profesjonalnej pomocy, by bezpiecznie usunąć płyn z ucha.